Vahe III
Fakamatala'i e Manu-Fekai
Tu'u kapau ‘oku te’eki te ke lau ‘o “´ILO’I E MANU-FEKAI”
oua lau ‘a e vahe ko'eni.
Tau toe vakai fakaleleiange ki he me’a´ ni, ke fakapapau’i ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha
fakahelengavale.
Bea nae atu ki ai e he fuu gata a ene malohi aana, mo hono nofoaga, moe bule lahi.”
Fakaha 13:2.
Na’e foaki “‘atu” e ‘Emipola Justinian ‘a e mafai ‘o Loma ki he Pope´; ‘i he ‘e Ne
tu’utu’uni ke fakahoko ‘a e Pope´, ko e ‘ulu ia ‘o e siasi Kalisitiane fakalukufua ‘i mamani´.
Na’e fokotu’u ‘a e Popi (Papacy) ‘i he 538 A.D., ‘i he hanga ‘e ‘eikitau Belisarius
‘o kapusi ‘a e kau Ostrogoths mei Loma.
Foaki ki ai ‘e Loma hono “hekeheka’anga.” Lau teau ia ‘a e ngaahi ta’u hono kikite’i
‘e he folofola ki mu’a ‘ene hoko!
Mei he 538 A.D. na’e kamata mei ai ‘a e ma’u mafai ‘a e Popi´. ‘I he ta’u tofu pë ‘e
1260 mei ai na’e ‘i ai e me’a tuingata’a na’e hoko. Kuo ave fakapöpula ‘a e Pope´!
Ko ‘e ‘eikitau ‘a Napolione ko Seniale, Berthier, ‘o ne puke a’e Pope´ ‘o ave ia ki Falanisë!
‘O toki mate ai ia ki mui.
Na’e hangë kuo lavea ‘o mate´. Pule fakatu’i ‘a e Pope´ he ta’u tofu pë e 1260.
Na’e fenäpasi nai ‘a e me’a ni. Koe hä na’e fai ‘ai e Berthier ‘ae me’a ni?
Koe’uhi ‘oku feinga ‘a Napoliane ke ne pule’i ‘a mamani, ka ‘oku tu’u mai ‘a e Popi´
‘i hono fouanga ki ai. Kuo te fifili pë ne nau ‘ilo nai, ‘oku nau lolotonga fakamo’oni’i
‘a e kikite´, neongo´ ‘enau anga-fakamolokau?
“Ka nae toe moui be hono lavea fakamate; bea nae fakatumutumu a mamani kotoabe o muimui
i he manu fekai.” Fakaha 13:3.
“I he 1929 na’e hanga ai ‘e he pule’anga ‘Itali´ ‘o lau koe pule’anga mo’oni mo makehe
‘a e Vatikano´, ‘o hoko leva ia ko e pule’anga tau’atäina. Kuo toe hoko ‘eni ‘e Pope´
ko e tu’i fakalotu mo fakapolitikale. ‘I Maasi 9, 1929, na’a ne lea ai, ´Kuo kau mai
‘a mamani katoa kiate kitautolu. Hanga ‘e he Kalonikali ‘i San Francisco, ‘o pulusi
‘a e ongoongo ‘o e aleapau fakamo’oni hingoa ni. ‘I he peesi ‘uluaki ‘o e nusipepa´
na’e tu’u tonu ‘o pehë ni´, “Mussolini mo Gaspari fakamo’oni hingoa ki he aleapau
fakahistolia....Fakamo’ui ‘e lavea ‘o e ü ta’u lahi.” Me’a matamatakehe mo’oni!
‘Oku hanga ‘e he Tohi Tapu´ ‘ö kikite’i ‘e toe mo’ui hono lavea´, ko ‘eni ‘oku
fakamo’oni mei he nusipepa´ ‘o lea tatau tofu pë moe folofola.”
Neongo ko e fu’u kautaha ni, na’e toki fokotu’u fakapule’anga mai ‘i he 538 A.D.,
ka na’e sio ‘a e ‘apositolo ko Paula´ ki hono ngaahi mälohi mo ‘ene ngäue moe fa’ufa’u
mai hono founga´.
Ko e hä ‘a e me’a na’e hoko ‘i hono taimi, na’a ne malava ai ke ne ilo ‘eni?
Ko e me’a ‘eni na’e hoko´.
Hili e hä’ele foki a Sisu ki hevani, ko e siasi tokamu’a, na’e tupu tavave mei he
täpuaki ‘o e Laumalie Ma’oni’oni. Ka na’e osi kikite’i ‘a e me’a ‘e hoko´ ki hono
kakai ‘e Sisu.
“Bea te nau toki tukuage akimoutolu ke tautea, mo tamate’i akimoutolu: bea koe
fehianekina akimoutolu e he buleaga kotoabe koe’uhi ko hoku higoa.” Matiu 24:9
Na’e fakahoko tonu pë ‘eni ki he matai´tohi ‘o e folofola´. Vakai heni ki ai.
“Na’e hoko honau tamate’i fakalao´ ko e va’inga,” tohi ia ‘e Tacitus, fakamatala
‘eni ki he fakatanga he kuonga ‘o Nero.
“Na’e fakapülou kinautolu ‘aki e kili ‘o e monumanu hehengi, ke toki kai konga-konga
kinautolu ‘e he fanga kulï. Na’e tautau ‘akinautolu he’u kolosi´. Na’e fakakofu ‘aki
kinautolu ‘a e tupenu takatakai ‘o toki tutu ke ulo he po’uli´.” “Ke nau hao mei he mate´,
kuo pau ke nau faka’ikai’i a Kalaisi, mo fai ‘e feilaulau ki he ‘emipola.” ‘I ai ‘a e
fa’ahinga na’a nau fai, ka na’e lahi ange ‘a e kakai na’e fakamamahi’i ‘o a’u ki he mate.
Koe’uhi na’e sai ange ia ‘i hono faka’ikai’i honau ‘Eiki.
“Sio heni ‘a e kau fakapangani´, ka ikuna ‘a e kosipeli´, ‘e tutu hono gaahi temipale´,
mo tafi atu hono gaahi feilaulau ‘anga. Ko ia na’a ne fekau ai ke ha’u hono ngaahi
ü mälohi´, ke faka’auha e Kalisitiane´. Pea na’e tekefua kinautolu mei honau api
mo e koloa´. Lahi akinautolu na’e sila’i´ honau fakamo’oni ‘aki honau toto´.
Nöpele, hopoate, ma’ume’a, masiva, kakai poto mo ta’epoto, na’e tatau pë hono tamate’i
akinautolu ‘e he ta’e manava’ofa.
‘I lalo fonua ‘i he ü mo’unga ‘i he tu’a kolo ‘o Loma´, na’e keli ai ‘a e ü ‘alu’anga,
‘i he loto fonua ‘o lau maile ‘a hono loloa mo fihi ‘ene fe’alu’aki´, ‘o a’u ki loto kolo.
Na’e ‘i ai mo’e ü feitu’u nofo’anga ‘i he loto fonua´. Na’e hoko ia ko e toitoi’anga
‘o e kau muimui kia Kalaisi´, mo tanu ai ‘enau me’a faka’eiki´. “Bea nae fakamamahi
ae niihi, o ikai te nau tali ae fakahaofia; kae kehe ke nau lava’i ae toetuu lelei hake.”
Hebelu 11:35. Ne nau fiefia koe’uhi´, kuo ongoongo lelei ‘enau fa’a-kataki; koe’uhi
ko e mo’oni, mo nau hiva ‘a e hiva ‘o e fakafiefia ‘i he ikuna´; lolotonga ia ‘a e
‘alu hake ‘a e ‘ahu mo e kohu ‘o e afi.”3
‘Ikai ke lava ‘e Setane ‘o faka’auha’i kinautolu. Lau ta’u ne hanga ‘e he kau ‘emipola´
‘o tamate’i tokolahi kinautolu ‘i he lau mano ia Nero mo Diocletian.
“Te ke tamate’i kimautolu, fakamamahi’i kimautolu, tu’utu’uni ke tautea kimautolu,”
ko e lau ‘eni ‘a e toko taha Kalisitiane, ki he kau fakatanga´, “ka ko ho’omou fakamaau
ta’e totonu ‘oku ne fakamo’oni’i ‘oku mau tonuhia.” (Tertullian, Apology, para. 50)
‘O a’u ki he 313 A.D., na’e fakafepaki mo e lao kiate ia ‘oku Kalisitiane´.
Ka ‘i ai ha taha pehë; ‘oku ‘otometiki pë ‘a e hoko ia ko e tokotaha fai hia.
Ka na’e fakamofele ‘i he feitu’u kotoa pë ‘a e kau muimui kia Kalasi´.
Sio ‘a Setane kuo pau ke fetongi ‘a ‘ene ü founga´. ‘Omai leva ‘e ia ‘a e founga
‘oku toe lelei ange. Ko e hä ‘a e filio’i ‘a e tevolo´ ‘e toe lelei ange
‘i he tamate’i kinautolu?
Fakakouna ‘a e me’a ke faingofua - FEHUUFI FAKAPULIPULI? (Infiltrate)
Hangë hä seniale fakapotopoto te ne fakamele’i ‘a e siasi mei ‘i loto fale.
Vakai ki he me’a na’e hoko´.
   Bea ‘alu hake ‘a e kalanga leo lahi ‘i he ‘emipaea. Kuo hoko ‘a
‘Emipola Constantine koe kalisitiane. Bea na’e ongo’i to’oto’oa heni ‘a e kau
kalisitiane´ mo ‘enau fiefia.
‘E ‘ikai toe laku kinautolu ki he fanga kulï mo e laione. Pë e toe tutu kinautolu,
koe maama he pö’uli ‘i he ü mala’e tau fakame’avainga. Hoko leva ‘eni e Kalisitiane´
ko e pule’anga fakalotu! ‘O tokalelei mai ‘ene ‘alu´. Pë ‘oku ‘asi ngalingali pë?
Kae kehe; na’e mämälie pë ‘a e hanga ‘e he kau taki´ ‘o tuku hifo ki lalo’a e tu’unga
‘o ‘enau tui´, koe’uhi ko e fie manakoa mo e fiema’ume’a ‘o faingofua ai ‘a e hü
‘a e kau pangani´ ki he siasi´. Kae kehe; ka ‘oku nau ‘omai ‘a e ngaahi tö’onga
fakapangani ki he siasi´ aia ‘oku hala.
‘Oku ‘ikai ke ‘ofo ‘a e ‘Otua ki he gaahi filio’i ‘a Setane´, ke fakamele’i
hono siasi mei ‘i loto fale, kuo ‘osi tuku mai ‘e Ia e fakatokanga´. Fanongo ki he lea
faka’ohovale ‘a Paula.
“Oua naa käkä’i akimoutolu e ha toko taha i ha mea e taha: koe’uhi e ikai hoko
ae aho koia, o kabau e ikai tomua hoko ae liliu kovi, bea fakaha ae tagata oe agahala,
koe foha oe malaia; Aia ‘oku agatuu bea fakahikihiki ia ke maoluga i he mea kotoabe
‘oku ui koe Otua, be oku fai ki ai ae hu; bea oku nofo ia o hage koe Otua i he
fale oe Otua, o fakaha ia koe Otua.” “He oku gaue ni ae mea fakalilolilo oe agahala.”
II Tesalonika 2: 1-4, 7. ‘Io, na’e sio ia ki he ‘ene ha’u´! Na’e kamata ke makimo
‘a e ngäue ‘a e me’a fakalilolilo ki he fakamele hili ia e mama’o ‘atu ‘a e
‘Apositolo fakamuimui´.
Fehu’i: Ko e hä e me’a na’e hoko´?
Hili e ngata ‘a e fakatanga´; ko e gaahi filio’i ‘a Setane, te nau hanga ‘o pule’i
‘a e kau taki ‘o e siasi´. Kapau te ne ifi ke pupula honau loto mahikihiki´;
fakatupu ke nau sio pa’anga, pea ‘e toki lave’i leva e toenga ‘o e sino´.
Kuo manakoa ‘eni ‘a e tui fakakalisitiane pea na’e fai leva ‘a e fakakikihi,
ke fakahü mai e tokolahi ‘o e kau hïteni, ko’ë ‘oku nau tali e tui fakakalisitiane´.
‘E tupu leva e koloa, fakataha mo’e ngeia. Ko hai ‘e tokanga; kapau ‘e ki’i liliu e
folofola´ ke nau hü mai! Pë ‘omi ‘a e ngaahi tö’onga fakahiteni; pea mo ‘enau ü ngaahi
ouau ki he lotu faka-kalisitiane, ‘o ‘oange ki ai ‘a e ü ngaahi hingoa fakakalisitiane,
pea te nau toki fakapupu mai.
‘I he kotoa ‘a e me’a fakalilifu - ko e me’a tonu pë ‘eni na’e hoko! Pea kuo ‘osi kotoa
‘eni ‘a e ‘emipaea ‘i hono alu’i ‘e he kau apositolo mo ‘enau fokotu’u ‘a e ü ngaahi
siasi lahi ‘i he ü kolo kotoa. Fai-fai atu e taimi, pea toe langa mo’e ü siasi ‘i he
fanga ki’i kolo iiki. Ka koe ‘u kolo loto mälie ko Selusalema, Loma, mo Alexandria,
Isipite, na’e toki ‘alu hake ‘a Loma ‘o hoko ko e kolo loto mälie (center) faka’osi.

Ko e fo’i manga hono hoko ‘i he fefonotaki, ko e feinga ‘e kau taki ‘o e siasi´
ke nau pule’i ‘a e pule’anga´, ke nau ngäue’aki ‘enau ngaahi ü tu’utu’uni´.
Na’a nau lava’i ‘eni, ‘o tö ia ki mu’a, i he’enau misi amanaki. Ko hono fakanounou´
na’e hoko ‘eni `i he 538 A.D. He foaki kakato ‘ange; ‘a e kolo ko Loma, ki he
Popë-‘a ia ko e “Bisope ‘o Loma.” He ta’u ‘e 1260. Na’e feholoi ai ‘e kau taki
o’e siasi ‘i he pule’i kakato ‘a e mafai fakapule’anga. Tomu’a kikite’i kätoa
ia ‘e he folofola´!
Tuingata’a’ë!
Sio heni, ki he fo’i me’a faka’ohovale.
‘Oku tala mai ko e manu fekai, “ae higoa ko taukae Otua.” Fakaha 13:1.
Taha ‘a e tefito’i tui ‘i he ü ngaahi tokäteline ‘o e siasi, koe hoko ‘a e
‘ulu pë ko e taki hä mai ‘o e siasi´ ko e mafai tumu’aki’i taha, ‘i he kau Pisope
mo e kau patele, ‘i he tapa kotoa pë ‘o mamani. Toe lahi hake leva ‘eni, ne toe
to’o ë Ia ‘a e higoa ‘o e ‘Otua´! Pea ‘oku pehë´ ni hono fakalea’i “Eiki Otua ko
Pope´” mo toe tala fakahähä ‘oku ‘‘ikai lava ke hala.” (Ki he tohi ‘oku ngäue’aki
ko e fakamo’oni vakai ki he ‘Apenitiki 3.) ‘Oku´ ne kouna ‘a e hü e tangata kotoa pë.
Fëfë 666? Tau sio ki he me’a faka’ohovale.
‘I he funga o’e tatä (mitre) fakapule’anga ‘o e Pope´ ‘oku tu’u ai, “Vicarius Filii Dei”,
‘i lea faka-Latina ko hono ‘uhinga “ko e fetongi ‘alo e ‘Otua” (Vicar of the Son of God)
pea kuo´ ne taukave ko hono hingoa faka’Lakanga pë fakanofo ia fakapule’anga ki he kakai
kotoa pë, ta’u lahi ‘ene faka’asi mai e me’a ni. ‘I he niusipepa Our Sunday Visitor,
‘Epeleli 8, 1915, na’e tu’u ai: “Ko e lea kuo tongi pë tohi he tätä (mitre) ‘o e Pope´
ko “Vicarius Filii Dei,” uhinga he lea faka-Latina “ko e fetongi ‘alo ‘e ‘Otua.”
Fakaha 13:18 ‘oku pëhë mai, “Lau hono lau oe manu fekai; he koe lau ia oe tagata;
bea ko hono lau koe onogeau ma onogofulu ma ono” (666).

Tau ‘ai ange he taimi´ ni, ke tau sio pë ko e hä me’a te tau mau´. Manatu’i ‘a e
mata’i fika faka-Loma mei he ako´?
V = 5
I = 1
C = 100
A = 0
R = 0    “U” moe “V” ‘oku tatau hona mahu’inga´.
I = 1
U = 5    Vakai ki he Encyclopedia ki he “Alphabet.”
S = 0
F = 0
I = 1
L = 50
I = 1
I = 1
D = 500
E = 0
I = I
FAKA-KATOA = 666!
Kuo ü fiema’u ke fai vave ‘eku lea fekau’aki mo e me’a faka’ohovale ko ‘eni,
kuo pau ke tau anga’ofa mo fai fakapotopoto. Tau tala ki he kakai, ‘oku ‘ofa
‘a e ‘Otua´ ki he taha kotoa pë. Ko e mo’oni kuo pau ke talaaki - ka fai ma’u
pë he anga ‘o e ’ofa.
Ko e 1260 ta’u ‘o e pule e Popi´, ‘oku fäkaui ia ko e “kuonga e fakapöuli.”
Kuou tui pë ‘oku ke osi fanongo ki he fo’i fakalea ko ‘eni. Ko e ‘uhinga na’e
fakapö’uli ai, koe’uhi na’e tapu’i he kau pätele, ha toe taha ke lau pë ‘i ai
ha’ane Tohi Tabu! Lau teau ‘e ü ngaahi ta’u ko e kau pätele pë na’e ngofua ke
nau lau ‘e ü Tohi Tabu´. Na’e pau ke hanga ‘e Setane ‘o ave ‘a e Tohi Tabu´ mei
he kakai ke puke kinautolu ‘i he fakapö’uli´ mo e manavahë ta’e ‘i ai ha ‘uhinga,
`i he ngaahi me’a ta’e hä mai (superstition). Pea na’e ‘ikai pë, ke toe ilo he
kakai ha to’e leilei ange. Na’e ‘i ai ‘a e kuonga, kapau na’e ma’u koe mo ha
Tohi Tabu. Ne nau toho mai koe mei ho ‘api, ‘o tautau koe he fu’u pou ‘o toki
tutu kei moui pë koe `i he toumu’a ho ‘api? (Ki he tohi ‘oku ngäue’aki ko e
fakamo’oni vakai ki he ‘Apenitiki 4.)
Ko e me’a na’e sio ki ai ‘a Sione hono hoko´. ‘Oku ‘ikai ke ala tui ki ai,
pea ‘oku mo’ulongoa.

|